Mówimy o sztuce… „Wycinanka żydowska - duchowość ukryta w materii papieru”
Termin: 30 czerwca (niedziela) 2024 r., godzina 11:00
Miejsce: Biuro Wystaw Artystycznych w Krośnie
Mówi: Inga M. Marczyńska, kobieta wielu pasji, uprawiająca również tę trudną sztukę żydowską. Edukatorka, artysta plastyk, strażniczka pamięci. Swoją drogę artystyczną rozpoczęła ponad 30 lat temu. W jej rodzinie kultywowanie sztuki, malarstwa i muzykowania obecne są od pokoleń. Poszukiwanie wewnętrznego spokoju, obserwowanie przenikania się świata duchowego i cielesnego, zachwyt nad łączeniem folkloru, ludowości i religii są dla niej najbliższe artystycznie i duchowo. Jest absolwentką amerykańskiego uniwersytetu National Louis University w USA oraz Politechniki Rzeszowskiej na kierunku Ekonomia i Zarządzanie.
Tytuł Artysty Plastyka został nadany Indze Marczyńskiej przez Związek Artystów Plastyków Rzeczpospolitej Polskiej. W 2015 roku starosta jasielski nadał jej tytuł Zasłużona dla Kultury Powiatu Jasielskiego. W swoim dorobku artystycznym ma udział w ponad 40 wystawach i plenerach. Od 12 lat jest strażnikiem dziedzictwa żydowskiego, edukatorem w dziedzinie zwyczajów, sztuki i historii Żydów polskich. Prowadzi warsztaty artystyczne z judaizmu, realizuje międzynarodowe projekty edukacyjne dla szkół o losach żydowskich sąsiadów, porządkuje cmentarze żydowskie w południowej Polsce, prowadzi spacery historyczne śladami żydowskich mieszkańców i cmentarzy żydowskich a także organizuje upamiętnienia ofiar Holokaustu. Wystawy własnych wycinanek żydowskich związanych ze świętami w judaizmie, powszechnych przed wojną i zupełnie teraz nieobecnych, prezentuje od trzech lat. To przykład pięknego przenikania się świata duchowego, folkloru i religii. Wielokulturowość jest celem jej działań artystycznych i edukacyjnych. Edukowanie o bogactwie i wspaniałości wielu kultur tworzących piękno Polski oraz artystyczny rozwój jest dla niej życiową drogą.
Inga Marczyńska uczyła się w Instytucie Yad Vashem, współpracuje z Fundacją Centropa w Austrii (Europejskie Centrum Poszukiwań i Dokumentacji) oraz z Fundacją Taube-The Taube Center for Jewish Life and Learning. Prowadzi również prelekcje o wielokulturowości i sztuce dla osadzonych w Zakładzie Karnym w Łupkowie.
W 2021 roku za swoją działalność ochrony pamięci została uhonorowana nagrodą - wyróżnieniem Muzeum Historii Żydów Polskich Polin 2021 oraz Orderem Preserving Memory XXIV 2021 nadanym przez Word Jewish Congress, Ambasadę Izraela w Polsce oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce i Muzeum Galicja w Krakowie. Również w 2021 r.otrzymała II nagrodę w Polsce za multimedialną prezentację o cmentarzu żydowskim w Jaśle pt: Jewish Cemetery in Jasło – memory amputated”. Od 2022 jest liderem Forum Dialogu, polskiej organizacji na rzecz dialogu żydowsko-chrześcijańskiego. Od 2024 współpracuje z Mashmaut Center z Kiryat Motzkin w Izraelu, z którym realizuje programy edukacyjne i co uznaje za jedno z najważniejszych działań edukacyjnych z młodzieżą w Polsce.
Wystawy i warsztaty artystyczne wokół wycinanki żydowskiej 2022/2024:
- Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku (warsztaty wycinanek żydowskich i wystawa wycinanek)
- Jasielski Dom Kultury (wystawa i prelekcja o wycinance żydowskiej i dziedzictwie żydowskim)
- Biblioteka Pedagogiczna w Tarnowie o/Brzesko (wystawa i prelekcja o wycinance żydowskiej i dziedzictwie
- Jasielski Dom Kultury (wystawa w związku z rocznicą Powstania w Getcie Warszawskim)
- Muzeum Ośrodek Dokumentacji Historii Żmigrodu (wystawa i prelekcja jw.)
- Dom Słów Teatr NN Brama Grodzka w Lublinie (wystawa i prelekcja jw.)
- Synagoga Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku (wystawa i prelekcja jw.)
- Muzeum Rzemiosła w Krośnie, styczeń 2024 (mini prezentacja podczas obchodów Dnia Ofiar Holokaustu)
Od autorki:
Wycinanka żydowska to artystyczna i liturgiczna forma interpretacji Biblii i różni się od innych wycinanek przede wszystkim tym, że jest silnie związane z religią. Stąd w wycinankach tych występują w formie pisanej i wycinanej teksty hebrajskie lub aramejskie, zawierające psalmy, modlitwy, sentencje. Stąd też wycinanki zawierają najważniejsze, wspomniane w Biblii, symbole narodu Izraela. To swoiste okienka do nieba, do codziennego dążenia ku byciu lepszym., do celebrowania świąt, życia i śmierci.
Wycinanka żydowska to jedna z wielu dróg prowadzących człowieka do Boga, to przejaw duchowości ukrytej w materii a poza ogromną wartością artystyczną, zawierają ważny przekaz filozoficzno-religijny. Zagłada Żydów nie oszczędziła świata kultury materialnej. Przepadły wycinanki, tak liczne w domach polskich Żydów, wiszące na ścianach i w oknach pokoi, przechowywane pośród stron modlitewników, zdobiące okładki dziewczęcych zeszytów, znaczące wschodnie ściany wspaniałych drewnianych i murowanych bóżnic. Tych starych, przedwojennych już nie ma w Polsce. Wielka to strata. Przywracam im miejsce w przestrzeni i oddaję hołd przedwojennym twórcom żydowskich wycinanek. Wycinanka to jak słowa pism świętych zapisane w symbolach, literach, to życie i pieśń zamknięta w materii papieru.
